CLT-wonen: nu al in Brussel, binnenkort in Vlaanderen?

Op de Mariemontkaai in Molenbeek zijn op vrijdag 18 september 2015 9 CLT-appartementen ingehuldigd. De eigenaars kopen enkel het appartement, maar niet de grond waarop deze appartementen staan, die blijft eigendom van de gemeenschap. Het pionierswerk van CLT Brussel zorgt voor de eerste toepassing op het Europese vasteland van dit vernieuwend woonconcept, dat is overgewaaid uit de Verenigde Staten. Het Vlaams CLT-platform hoopt dat Vlaanderen snel volgt.

De ‘commons’, volhoudbare overheidssteun en participatie

Het lijkt een voor de hand liggende oplossing. Betaalbaar wonen is voor steeds meer mensen niet haalbaar en ‘delen’ is in . Waarom zouden we dan ook de grond onder onze woningen niet delen? Door te wonen op gemeenschapsgrond wil CLT wonen voor mensen met een laag inkomen meer betaalbaar maken. Overheden, maar ook organisaties of privé-actoren, kunnen grond inbrengen in de trust. Een vereniging of trust is eigenaar van de grond waarop gewoond wordt, de bewoner koopt enkel het gebouw en huurt voor een lage vergoeding de grond waarop hun woning staat.

CLT wil overheidsmiddelen die wonen betaalbaar maken zo efficiënt mogelijk inzetten. Geïnvesteerde middelen komen niet enkel ten goede van de eerste bewoners, ze blijven verbonden aan een project of site. Zo worden ze ten dienste gesteld aan meerdere gezinnen, zelfs gespreid over verschillende generaties. Wanneer eigenaars hun CLT-woning verkopen, vloeit ook een deel van de meerwaarde terug naar de trust. Op die manier blijft de woning ook op lange termijn betaalbaar voor nieuwe gezinnen met een laag inkomen.

Maar wonen gaat niet enkel over stenen, bewoners zijn betrokken bij het opstellen van het bouwprogramma, beslissen mee of er gemeenschappelijke ruimtes komen, krijgen vorming aangeboden en zetelen in de raad van bestuur van de trust. Met die participatieve manier van werken maakt CLT de bewoners en de lokale gemeenschap sterker. Mieke, kandidaat-bewoner in Gent, verwoordde het zo: ‘Meer dan het verwerven van een eigen woning, is het effect van als mens mee aan tafel te zitten een ongelooflijke opsteker voor mensen in armoede.’

Innovatie als antwoord op de wooncrisis

In de recente publicatie ‘Woonnood in Vlaanderen’ (De Decker e.a. 2015) bevestigden een 30-tal onderzoekers en opiniemakers het huisvestingprobleem in Vlaanderen. Meer mensen ondervinden problemen bij het betalen van hun woonkosten, meer woningen scoren ondermaats op het vlak van woningkwaliteit en meer mensen verkeren in woononzekerheid. De wooncrisis situeert zicht vooral aan de onderkant van de samenleving.

Meer sociale huurwoningen zijn het belangrijkste antwoord hierop. Maar inspirerende kleinschalige initiatieven zoals Leeggoed in Elsene (bezetting van leegstaande sociale woningen) en  Collectief Goed (CLT-huur) bevatten elementen van transitie op het gebied van wonen. In Brussel is CLT opgenomen in de wooncode. Dat in Vlaanderen een innovatief woonbeleid mogelijk kan zijn, blijkt uit de beleidsnota’s van minister Homans. Wij rekenen erop dat dit niet enkel een intentie blijft. De Vlaamse overheid moet haar eigen regels en beleid in vraag durven stellen en open staan voor wat ‘anders’ is. Innovatieve woonmodellen zoals CLT zijn geen wondermiddel, maar kunnen wel mee een antwoord bieden op de wooncrisis. De Vlaamse regering kan niet blind blijven voor de problemen aan de onderkant van de woonmarkt. We pleiten dan ook niet voor een verschuiving van middelen van bijvoorbeeld sociale huur naar CLT, maar voor een echte impuls voor betaalbaar wonen. Hiervoor moeten de nodige middelen vrijgemaakt worden. Een echte hervorming van de woonbonus biedt de kans om zo een nieuw woonbeleid uit te tekenen, niet besparen op de ene sociale huisvesting om de andere mogelijk te maken.

We hopen op een aangepast wetgevend kader en een actieve ondersteuning zodat innovatieve woonmodellen een reële bijdrage kunnen leveren aan een dynamisch en evenwichtig woonbeleid.

Het Vlaams CLT-platform

·         Michel Debruyne, beweging.net

·         Trui Maes, Samenhuizen

·         Annick De Rop, Collectief Goed - Samenlevingsopbouw Antwerpen Stad

·         Frank Vandepitte en Ellen De Jans, CLT Gent vzw - Samenlevingsopbouw Gent

·         Klaas Poppe, Samenlevingsopbouw Vlaanderen

·         Bert D'hondt, Welzijnszorg

Bron: CLT Gent

Meer info over CLT Brussel