Door roland op
Vorige maand deed Samenhuizen vzw een rondvraag bij woongemeenschappen naar de weerslag van corona op het samen leven en over de aanpak er van. We stelden vier vragen, samengevat klinken die zo :
- Hoe passen jullie je aan de corona-maatregelen aan?
- Hoe onderhouden jullie de band tussen de bewoners en de onderlinge communicatie?
- Hoe gaan jullie om met de sociaal meer kwetsbaren?
- Zetten jullie creatief in op verbinding met medebewoners en buren daarbuiten? En hoe?
Deze vragen leverden een resem antwoorden op, waarvan we je hier graag een weergave geven.
Hoe passen samenhuizers zich aan de corona-maatregelen aan?
Woongemeenschappen lijken niet erg van hun stuk gebracht door de corona maatregelen. We moeten eerst wel het verschil maken tussen Cohousing en Huisdelen.
Even samenvatten, er is ‘cohousing’ met volledig autonome privé-ruimtes plus gedeelde ruimtes, en er is ‘huisdelen’ waar de bewoners haast als één grote uitgebreide familie de woonruimtes delen, met daarnaast een beperkte privé-ruimte.
Huisdelers beschouwen hun woongroepje doorgaans als één bubbel, die ze goed afschermen van daarbuiten, het gaat doorgaans ook over kleinere woongemeenschappen (2 à 6 bewoners, zelden meer), en meestal over jongeren en jongvolwassenen. In sommige woongroepen van huisdelers zijn er oudere of kwetsbare personen. In dat geval wordt een interne quarantaine strikt(er) toegepast op initiatief van de individuen die dit willen, ook – zo vernemen we - na versoepeling van de maatregelen.
Cohousing is een geheel andere situatie. Daar zijn er evenveel gezinsbubbels als er woonsten zijn.
De bewoners nemen er allerhande preventieve maatregelen, afstand houden, klinken en wasmachines afkuisen, mondmaskertjes gebruiken, zeker t.a.v. risicopersonen.
Natuurlijk kan men een groot deel van de ontmoetingsruimtes niet meer op dezelfde manier gebruiken. Afhankelijk van wat er aan ruimtes voorhanden was valt de invulling daarvan weg. Verhuur van ruimte (co-working bvb) is gestopt. De gastenkamers staan leeg. Hier wordt een lift enkel voorbehouden voor de bovenwonenden, daar worden passerellen afgesloten, eleders wordt een strak uurrooster voor het wassalon gehanteerd, … De meeste activiteiten die open staan naar buiten toe vallen weg (optreden, kinderfeest, yoga, koor, …). Van de activiteiten enkel tussen bewoners zijn er veel geschrapt of uitgesteld, sommige activiteiten kunnen op een gewijzigde manier toch doorgaan. Bij de maandelijkse klusdag zijn taken opgedeeld in pakketjes voor individuen of samenwonende koppels, en binnenwerkjes worden uitgesteld ten gunste van tuinwerk.
Die groepen die regelmatig samen eten in hun gemeenschappelijk zaaltje hebben alle gewone maaltijden opgeschort. Sommige woongemeenschappen vervangen deze op creatieve wijze. Er zijn afhaalmaaltijden in de buitenruimte met bvb. fritkot, soepbar, pannenkoeken, picknickmandjes, potluck, … Elkeen brengt zijn eigen bord/kom en bestek mee. De stoeltjes, picknickdekens of tafeltjes staan ver uit elkaar, waardoor de conversaties tussen buren luider zijn dan anders maar even gezellig.
Dank zij het mooie weer en inderdaad ook wat creativiteit valt het samen leven niet helemaal stil. Waar veel gewone buurten stilaan ontdekken hoe erg men elkaar nodig heeft en hoe die verbinding te bewaren, schieten samenhuizers meteen in actie. Zij zijn gewoon dingen te organiseren op (klein) buurtniveau, kennen elkaar, communiceren vloeiend zoals voorheen en weten tot overeenkomsten te komen.
De grote bewonersvergaderingen gaan door in open lucht (voor wie gezegend is met veel plaats) of online via zoom, soms gemengd (deel live in open lucht en een aantal mensen online). De werkgroepjes (tuin, maaltijden, onderhoud, sociale activiteiten, … ) vergaderen ook buiten of online. Eén woongemeenschap heeft een ‘werkgroepje corona’ opgericht dat praktische vragen en verzoeken behandelt op een vast moment elke week, vermits de bewonersvergaderingen te ver uit elkaar liggen om kort op de bal te spelen.
Er gebeurt tussen bewoners meer informele uitwisseling via mail en sociale media. Mensen zien elkaar nog wel in de buitenruimtes en informeren geregeld of alles goed gaat, of er iets nodig is. Boodschappen voor elkaar gaat nu een versnelling hoger, vooral ten gunste van ouderen en kwetsbaren.
Hoe onderhouden samenhuizers de band tussen de bewoners en de onderlinge communicatie?
De praktische uitwisselingen en samenwerking houden de samenhang in de groep goed, mensen tonen hun inzet, hun begaan zijn met elkaar, hun voorzichtigheid en zorg. De soms ongewone setting van vergaderingen lijkt ze soms een extra impuls te geven, en online vergaderingen brengt soms een lichtjes andere dynamiek (meer aanwezigen, bewuster luisteren naar elkaar, …).
Maar er is meer. Er zijn groepen die sociale activiteiten (her)uitvinden die corona-veilig zijn, zoals zangstondes, koffie/tea-time op afstand, verjaardagen worden nog gevierd (als vb. elke bewoner presenteerde hapjes op een klein tafeltje voor de eigen deur en de jarige werd rondgeleid over het terrein, waarna ook de rest één voor één overal ging proeven (mondmaskers, servietten, prikkers of lepeltjes na eenmaal in de afwas), elders kregen de kindjes bij hun traditionele ‘bedelronde’ snoepjes in plastic zakjes i.p.v. losse, enz …
Hoe gaan samenhuizers om met de sociaal meer kwetsbaren?
In een woongemeenschap is de zorg voor elkaar vanzelfsprekend, meestal gaat dat om burenhulp, in enkele gemeenschappen om daadwerkelijke bijstand en – zelden ook – om financiële solidariteit. En samenhuizers zijn aandachtig voor elkaar, houden rekening met aangebrachte gevoeligheden en behoeftes. Zij zijn gewoon om in beslissingen een weg te vinden waar iedereen kan achter staan. Waar anders dan in cohousing verloopt deze hulp en steun aan buren, vooral ouder en kwetsbaren, beter dan in een woongemeenschap.
Zoals eerder gezegd worden er nog meer dan gewoonlijk boodschappen gedaan voor elkaar, vooral voor ouderen en kwetsbaren. De ‘knutselmadammen’ van een cohousing hebben mondmaskertjes gemaakt, genoeg voor alle bewoners en meer nog voor mensen van daarbuiten.
Er is een gemeenschap waar afgesproken werd dat bij senioren die kozen voor lockdown in huis, slechts één persoon binnen komt, die met mondmasker en handgel boodschappen afzet en een babbel doet.
In het begin van de coronamaatregelen was er onzekerheid en ongemak over de graad van urgentie om de aanbevelingen toe te passen. Er waren de meer voorzichtige en de meer relaxte bewoners. Afstand was in het begin niet steeds een natuurlijke reflex. En dan is er ook de kwestie van de kinderen. Het is moeilijk om ze bij elkaar weg te houden, vooral kleine kinderen. Er zit speling op hoe streng een gemeenschap daarmee om kan gaan.
Dit soort dingen gaf aanleiding tot spanningen. Die worden opgeklaard en uitgepraat. Daarin zijn samenhuizers geoefend door de praktijk en zij bezitten meestal een aantal gewoontes en vaardigheden die dat mogelijk maken. Overleg momenten, systemen die communicatie vergemakkelijken, zo nodig bemiddeling, … Een cohousing besliste een ‘corona deelmoment’ te organiseren, aan aparte tafeltjes in een grote kring buiten maakte elke bewoner een bijdrage (bezorgdheid, wens, dankbaarheid, raad, overpeinzing, … in tekst of tekening). Deze zijn dan op een zichtbare plek uitgehangen.
Hoe creatief zetten samenhuizers in op verbinding met medebewoners en buren daarbuiten?
Alles werd uit de kast gehaald, nog meer dan in normale tijden zijn er initiatieven opgedoken die verbindend en aanmoedigend werken. Was het door de vrijgekomen tijd die mensen hadden, door de behoefte aan omgang met elkaar, het zal wel iets met beide te maken hebben.
Ochtendgym door enkele jongeren, tai chi door enkele ouderen, een rondedans, een paaseierenraap per familie (verschillende trajectjes), een middernacht eetfestijn, online filmquiz, opschrijfbord voor gedachten, …
Er zijn ook projecten speciaal voor en met de kinderen, zoals zaaien, breien, waterspelletjes, tekensessies, kinderkapsalon. Dit laatste was er toen alle kappers volgeboekt zaten, en gebeurde gelukkig door een deskundige hand.
En elke avond handgeklap al dan niet met zingen of een balkonconcertje dat ontbreekt zeker ook niet om de onderlinge band en de samenhorigheid met elkaar en met de buurt te bevestigen.
Corona heeft de gewoontes in het dagelijks groepsleven overhoop gehaald, en zeker in woongemeenschappen is het verschil heel duidelijk voelbaar. Maar toch voelen samenhuizers zich gezegend door de mate van contact en verbondenheid die er is. En dat geldt dubbel en dik voor de allleenstaanden, jong of oud en alles daartussen.
Samenhuizen houdt je verbonden !
Luk Jonckheere, Samenhuizen vzw
