Samenhuizen binnen de sociale huisvesting, kan dat? Ja, dat kan. In bijvoorbeeld Nederland en Zweden hebben ze hier al meer dan 30 jaar ervaring mee, in Vlaanderen is het idee spiksplinternieuw. Woonmaatschappij DE ARK trok in 2013 de stoute schoenen en begon aan een avontuur...
Hoe het begon
Bij zijn aantreden als Vlaams Bouwmeester in 2010 formuleerde Peter Swinnen in zijn ambitienota 'Zeven memo’s voor een verlichte bouwcultuur' de wens om de urgenties en uitdagingen in de zorg en de woningbouw waar we in Vlaanderen voor staan aan te pakken door een kwaliteitsvolle voorbeeld- of pilootprojecten. Er werden 5 teams geselecteerd die ontwerpend onderzoek mochten doen en daarna volgde een projectoproep en uiteindelijke selectie van 5 pilootprojecten. De kandidatuur van DE ARK en Stad Turnhout voor een masterplan voor Schorvoort werd in 2013 gehonoreerd. In het projectvoorstel van DE ARK werd cohousing genoemd als woonvorm die men ook een plaats wilde geven in Turnhout.
Dankzij een subsidie van DuLoMi van de Vlaamse overheid konden Bond Beter Leefmilieu en Samenhuizen begin 2014 zelf een projectoproep lanceren voor het gratis begeleiden van 5 voorbeeldprojecten van Gemeenschappelijk Eco-wonen. DE ARK en Stad Turnhout waren 1 van de 23 kandidaten maar werden ook hier geselecteerd. Zo konden ze tussen mei 2014 en oktober 2015 alvast rekenen op ondersteuning van Samenhuizen en BBL.
Ondertussen kende ook de Provincie Antwerpen een pilootsubsidie toe aan het project.
Waarom kiezen Stad Turnhout en DE ARK voor cohousing?
De sociale huisvestingsmaatschappij DE ARK ziet een cohousingproject als een unieke kans om in te zetten op enerzijds de beleving van de bewoners, integratie in de omgeving en anderzijds op het fungeren als voorbeeldproject voor de gehele wijk. Het samen leven/leren kan mensen positief beïnvloeden, de lokale dynamiek en samenhang versterken.
Een cohousingproject kan een voorbeeld zijn voor de hele wijk waarbij aangetoond wordt hoe door voor alternatieve woonvormen te kiezen allerlei duurzame collectiviteitswinsten kunnen bekomen worden zoals bv een grotere kwalitatieve gemeenschappelijke tuin, autodelen, thuiswerkplek, polyvalente ruimte, ed.
Waar ligt de gekozen site?
Het terrein ligt aan de Slagmolenstraat in de wijk Turnhout-Schorvoort en is vlot bereikbaar met openbaar vervoer. Het is zowel landschappelijk als stedelijk gebied op fietsafstand van het stadscentrum en stadspark. Een nadeel: de snelweg E34 ligt 350 meter ten zuiden van de site.
De site is groot genoeg om er uiteindelijk 3 cohousingprojecten van 12 à 20 wooneenheden elk te kunnen huisvesten.
Na het idee: de mensen
Twee jaar lang was het idee van een cohousing in Turnhout gerijpt in de geesten van mensen die er uiteindelijk zelf niet zouden gaan wonen. Najaar 2015 was het dus de hoogste tijd om geïnteresseerden te gaan zoeken en betrekken! Een cohousing zonder bewonersparticipatie is nl. een contradictio in terminis, dat kan misschien per uitzonderlng wel eens lukken, maar een goed recept is het niet. De bewoners moeten zelf tegelijk ingrediënt zijn en mee het recept kunnen bepalen.
Na een algemene infosessie werden 2 parallelle begeleide participatieprocessen gestart met zowel kandidaat-kopers als kandidaat-huurders, waarbij de geïnteresseerden maandelijks vergaderden. Deze worden begeleid door Tom Lagast van Space-Lab en Jolien Hermans van Vormingplus Kempen Tijdens het voorbije half jaar werd overlegd over de mate van gemeenschappelijkheid en duurzaamheid om te komen tot een basistekst en ontwerpeisen voor de architecten.
Omdat de twee groepen voorlopig eerder klein zijn werd besloten om ze samen te voegen. Momenteel zijn er een tiental huishoudens betrokken, waaronder schrijver dezes. Tijdens de zomermaanden kwamen we 2-wekelijks samen om verder informeel kennis te maken.
Wachten op de eerste plannen
In juni werden 4 architectenbureaus geselecteerd om ontwerpschetsen te maken. Deze architecten deden ook een plaatsbezoek en konden kennismaken met de huidige initiatiefgroep. De groep kijkt enorm uit naar de presentaties van de schetsen over enkele weken. We hopen ook dat we sneller nieuwe geïnteresseerden kunnen aantrekken als een concept ook visueel duidelijker is.
The road ahead...
De eerste bewoners-pioniers zijn dus gevonden en hebben er zin in. Ik besef dat we ons vergeleken met andere startgroepen in een zeer luxueuze situatie bevinden. DE ARK is immers een professionele bouwheer met tonnen ervaring en als toekomstige bewoners lopen we financieel geen enkel risico. Uiteindelijk zullen we pas defiinitief beslissen om in te stappen als het volledige project gebouwd is.
Daar schuilt volgens mij ook wat het gevaar: particuliere startgroepen moeten immers gezamenlijk heel wat meer inspanningen doen om hun project zelf tot een goed einde te brengen en vertrouwen vaak letterlijk hun spaarcenten aan elkaar toe. Ze zijn zelf eigenaar van hun proces. Dat eigenaarschap zit bij dit project grotendeels bij DE ARK, zij nemen immers de uiteindelijke beslissingen en betalen de factuur. Ik ben persoonlijk erg nieuwsgierig naar het vervolg van ons traject en hoop dat met elke stap vooruit het project ook meer en meer als óns project zal gaan voelen.
DE ARK en Stad Turnhout verdienen alvast heel wat schouderklopjes en lof voor de tot hiertoe afgelegde weg die in 2013 nog een heel erg donker en onbegaanbaar pad leek. Die weg vooruit ziet er nog niet bepaald uit als een snelweg, want er liggen nog heel wat obstakels in het verschiet, maar toch lijkt het vrij zeker dat die eerste cohousing binnen de sociale huisvesting er zal komen. Hopelijk in 2019 al!
Interesse?
Folder Cohousing in Turnhout
